انسان فرش را برای حفظ جان خود از رطوبت وسرما و جانوران زیر خاک بجای نی و حصیر و برگهای نخل بافت.
در واقع اولین فرشها از مدل نمد و جنس پشم بودند و انسانها زمانی که پشمهای رنگی را باهم در نمد مخلوط کردند پی به طرح و نقش فرش بردند که مهمترین بخش آن نیز به حساب می آید.
البته فرشهای اولیه طرح گلیم بودند و اولین فرش یا قالیچه گره دار منقوش جهان، قالیچه ۲۴۰۰ ساله پازریک ایرانی است که با نقوش گلها و جانوران خیالی و تصاویرانسان با لباسهای هخامنشیان بافته شده و در موزه آرمیتاژ شهر سنت پیترز بورگ روسیه نگهداری می شود.
معمولترین فرش با دست از پشم و پنبه و ابریشم بافته می شود واین اواخرهم بوسیله ماشین با اکریلک هم بافته میشود.
فرش بسته به کیفیت آن از۵۰ هزار تومان الی ۱۰۰ میلیون تومان خرید و فروش میشود.
طرحهای فرش شامل : نقشه گردان و هندسی ، ابنیه و آثارباستانی، محرابی، گلهای ختایی، ترنج و لچک، جنگلی، باغی ، . . . و زیباترین و پرفروشترین طرح ها افشان، شاه عباسی، قاب قرآنی، بختیاری، ماهی، بته، طاقی،قابقابی وحیوانی و . . . میباشد و مرغوبترین فرشها مربوط به تبریز و با خطه آذربایجان میباشد.
در هنر و صنعت فرش بافی نقشه یک بخش مهم و به تعبیری اساسی‌ترین بخش کار به شمار می رود در کنار مسائل و عوامل مهمی که تشکیل دهنده اعتبار و ارزش فرش به حساب می‌آید اصالت و هویت ملی یک فرش از روی نقشه آن شناخته میشود.
سیر تحول طراحی فرش
تکنیک طراحی فرش نیز همچون خود فرش تحولات گوناگونی را پشت سرگذاشته است ابتدایی‌ترین نوع آن را می‌توان در بافت ذهنی یک قالی باف دانست
انواع نقشه قالی
نقشه قالی به چهار دسته تقسیم میشود .
نقشه‌های نقطه چین شده،نقشه‌هایی که بخشی از آن نقطه چین شده و بخشی دیگر از آن بدون نقطه است ،نقشه‌هایی که بدون نقطه چین می‌باشند،استفاده از عکس یا نقاشی بدون استفاده از نقطه‌چین،کامپیوتر و نقش آن در طراحی فرش
کامپیوتر به عنوان یک صنعت نوین در طراحی فرش و نقشه می‌تواند یاری دهنده صنعت فرش ایران باشد
نقشه خوانی
سه روش برای نقشه خوانی وجود دارد.
۱٫ خود بافنده نقشه را در اختیار داشته باشد و با نگاه کردن به آن قالی را ببافد.
۲٫ فرددیگری که معمولا خود نیز در حال بافت است نقشه را با صدای بلند می‌خواند و یک یا چند بافنده دیگر طبق آن گره می‌زنند
۳٫ استفاد ه از کامپیوتر نقشه‌خوان ؛ این دستگاه به تازگی وارد صنعت فرش بافی شده است و هنوز به طور همه‌گیر مورد استفاده قرار نگرفته و در برخی از مناطق و سازمانها به کار گرفته شده است
کاغذ شطرنجی و انواع آن
کاغذ شطرنجی یا کاغذ نقشه کاغذی است که نقشه و طرح قالی بر روی آن کشیده میشود این کاغذ جدول بندی شده و هر مربع بزرگ آن به ده خانه طولی و ده خانه عرضی تقسیم میشود و هر مربع کوچک علامت یک گره است.
چگونگی تهیه نقشه فرش
برنامه اجرایی کار بافت فرش بر طبق طرح مورد نظر را نقشه فرش می‌گویند.
طرح فرش در ایران
مجموعه وضع ظاهری فرش که عبارت از نقش ، رنگ‌آمیزی ، بافت ابعاد و تناسب این عوامل در متن و حاشیه میباشد طرح فرش را شامل می شود طرح فرش ایران آمیزه‌ای است از هنر و صنعت و معتقدات و فرهنگ ایرانی که طی قرون و اعصار شکل گرفته متجلی گشته تکمیل گردیده به اوج رسیده و به جهانیان به عنوان بارزترین نشانه ذوق و سلیقه و عصاره هنر مردم این مرز و بوم ارائه شده است.